iklan

NASIONÁL, INKLUZAUN SOSIÁL, POLÍTIKA

Governu prevee millaun $7 ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’

Governu prevee millaun $7 ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’

Dieter Jerál Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), Rui Manuel Gago Exposto.Imajen Tatoli/Osória Marques.

DILI, 25 novembru 2021 (TATOLI)—Governu liuhosi Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), prevee orsamentu hamutuk millaun $7 ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’ ne’ebé sei implementa iha munisípiu tolu. 

Notísia Relevante: 2022, MSSI sei implementa programa foun ‘bolsa da mãe’

“Orsamentu ne’ebé prevee ba programa ‘Bolsa da Mãe Jerasaun Foun’ ne’e, kuaze millaun $7 ba munisípiu tolu hanesan Ainaro, Bobonaro no Rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA), ne’ebé ita sei implementa iha 2022,” Diretór Jerál Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), Rui Manuel Gago Exposto, hateten ba Agência Tatoli, iha nia knaar-fatin, Caicoli, Díli, kinta ne’e.

Iha implementasaun, nia dehan, sei konsentra uluk ba munisípiu Bobonaro, Ainaro no RAEOA, tanba bazea ba estatístika 2015 nian hatudu katak RAEOA mak númeru pobreza no má nutrisaun primeiru lugár no daruak tuir kedas mak Bobonaro no Ainaro.

Governu sei halo fazeadamente, nune’e iha 2022 Governu sei implementa iha munisípiu rua ho RAEOA, iha 2023 sei estende tan ba munisípiu haat no 2024 estende tan ba munisípiu lima, no 2025 mak konsentra ba Díli no Atauro.

Diretór Jerál Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun (MSSI) ne’e informa, ekipa sei dezeña no rejistu hela programa ‘bolsa da màe jerasaun foun’, pagamentu no sistema avaliasaun ba monitorizasaun, ne’ebé daudaun ne’e iha hela prosesu no seidauk finaliza.

“Ekipa ba programa ne’e totál na’in-10-resin. Hosi númeru ne’e ami involve mós Ministériu Saúde. Tanba, atu detekta inan ida isin-rua, la’ós Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun nia kompeténsia maibé Ministériu Saúde nian,” nia dehan.

Nune’e, polítika Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun haree katak programa bolsa da mãe atuál, depois hetan relátóriu hosi parseriu dezenvolvimentu liu-liu Banku Mundiál iha 2014 hatudu katak, programa bolsa da mãe atuál nia impaktu ba redusaun pobreza kuaze laiha no kiik loos.

“Entaun, haree ba ida-ne’e, iha 2019, Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun komesa ona koko dezenvolve polítika foun, mak ami bolu reforma bolsa da mãe jerasaun foun. Hosi reforma bolsa da mãe jerasaun foun ne’e nia alvu ba inan isin-rua no bebé hosi fulan 0 to’o tinan tolu, hafoin ita kontinua to’o tinan neen,” nia dehan.

Objetivu hosi programa ‘bolsa da mãe jerasaun foun’ ne’e, ba dahuluk atu redús probreza iha Timor-Leste no daruak atu ajuda Ministériu Saúde hodi redús má nutrisaun iha Timor-Leste, no bele estimula ekonómia uma laran.

“Programa bolsa da mãe jerasaun foun ne’e ita sei fó universál, signifika ema hotu-hotu iha direitu atu hetan. Maibé la’ós obrigatóriu, signifika katak sé mak hakarak asesu ba programa ne’e, nia bele halo rekerimentu depois nia hetan asesu ba programa ne’e,” nia esplika.

Tanba, nia informa, programa ne’e nia valór orsamentu la hanesan ho bolsa da mãe atuál, mak hanesan ba inan isin-rua ho nia valór orsamentu $15 kada fulan to’o nia partu. Bainhira bebé ida moris to’o nia atinje ona tinan tolu, nia hetan $20 kada fulan no inan ne’e la hetan ona maibé bebé ne’e mak hetan no estende to’o tinan neen (6).

“Ida-ne’e ita halo fazeadamente, nune’e ita konsentra uluk ba tinan tolu, hafoin ne’e ita aumenta tinan haat to’o tinan neen,” nia dehan.

Maibé, bainhira inan ne’e partu mak bebé moris mai ho kondisaun defisiente, mak bebé defisiente ne’e hetan adisionál $10 tan hodi bele hetan $30 kada bebé durante tinan tolu nia laran, hafoin ne’e mak estende to’o tinan neen.

Husu kona-ba bebé hotu iha direitu atu simu, nia hatán, bainhira bebé ne’e moris mai ho kondisaun saudavél nia hetan $20, no osan ne’e atu ajuda inan ne’e hola hahán nútritivu hodi fó han ba nia bebé.

Ba inan isin-rua, tuir nia, bainhira nia hetan $15 kada fulan ida ne’e, atu ajuda inan ne’e hola hahan sira-ne’ebé nútritivu hodi nia han atu bele fó hahan bebe iha nia isin, nune’e bainhira haree programa ne’e nia impaktu pozitivu mak iha posibilidade bolsa da mãe atuál bele halo lakon tiha.

Entaun, kritéria ne’ebé sidadaun sira presiza kompleta ba programa bolsa da mãe jerasaun foun mak nia tenke sidadaun timor-oan, nia hela duni iha área ida-ne’ebé programa ne’e atu implementa ba, nia tenke ba konsulta iha fasilidade saúde, tanba bainhira nia isin-rua ba konsulta ne’e hetan ona livru.

Livru ne’e, sai mós kritériu ida importante ba inan sira no ba bebé sira-ne’ebé moris, tanba ne’e inan sira tenke lori ba fasilidade saúde atu nune’e halo vasina, kontinua tetu sira nia todan.

Tanba, programa ne’e MSSI servisu hamutuk ho Ministériu Saúde atu sidadaun hotu-hotu bainhira nia isin-rua, nia tenke asesu ba fasilidade saúde hodi hetan atendimentu, bainhira deteta ona katak nia isin-rua, nia sei rejistu tama iha programa bolsa da mãe ba jerasauun foun.

“Bainhira rejistu tama ona ne’e, nia dadus tama mai ami prosesa. Tanba, agora daudaun ekipa dezeña programa ami iha hela. Ekipa ida-ne’e ami hili hodi konsentra de’it ba dezeña programa ne’e liu-liu agora ami konsentra ba iha prosesu rejistu, pagamentu no avaliasaun no monitorizasaun. Ida-ne’e ami sei konsentra hela no ekipa ida dezeña programa ne’e ami involve mós Ministériu Saúde,” nia dehan.

Programa ‘bolsa da mãe ba jerasaun foun’ ne’e, sei hahú implementa iha 2022 hodi introdús ba munisípiu tolu, hafoin ne’e loke tan ba munisípiu seluk.

“Programa bolsa da mãe jerasaun foun ne’e, ita introdús fazeadamente to’o 2025, ita implementa iha territóriu nasionál,” nia dehan.

Notísia Relevante: Implementa “Bolsa da Mãe Jerasaun Foun”, MSSI husu adisionál millaun $6

Jornalista : Nelia Fernandes

Editór       : Cancio Ximenes

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!