iklan

NASIONÁL, HEADLINE, POLÍTIKA

Dadus provizóriu: STAE rejista eleitór 855.630 hosi janeiru-outubru 2021

Dadus provizóriu: STAE rejista eleitór 855.630 hosi janeiru-outubru 2021

Diretór Jerál STAE, Acilino Manuel Branco, imajen TATOLI/Egas Cristóvão

DILI, 26 outubru 2021 (TATOLI)–Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE) hahú fulan-janeiru to’o loron 22 outubru 2021, rejista ona eleitór hamutuk 885.630, ne’ebé hosi totál ne’e inklui ona ho eleitór iha rai-li’ur hanesan Korea Súl, Portugal no Inglatera.

“Eleitór hamutuk 855.630 daudaun ne’e rejistu iha baze dadus STAE, maibé hanesan provizóriu tanba atendimentu sei to’o 14 janeiru 2022, ne’ebé tuir lei loron 30 molok tama eleisaun maka STAE fó sai númeru finál eleitór sira ne’ebé sei partisipa iha Eleisaun Prezidensiál marsu 2022,” Diretór Jerál STAE, Acilino Manuel Branco, informa ba Agência TATOLI, iha ninia knaar fatin, Caicoli, tersa ne’e.

Totál eleitór nível territóriu nasionál hamutuk 849.094, kompostu hosi mane 443.939 no feto 411.691, no iha rai-li’ur hamutuk 6.536, kompostu hosi mane 4.548 no feto 1.988, nune’e totál eleitór 855.630.

Ekipa resensiamentu sei identifika eleitór foun liuhosi baze dadus, ne’ebé tempu badak sei fó sai eleitór foun hira rejistadu, tanba daudaun seidauk iha númeru serteza.

Eleitór foun ein termu idade mak seidauk, maibé foun ein termu jerál ne’ebé rejistu hosi janeiru to’o 22 outubru, kompostu hosi feto 9.535 no mane 10.046, hosi totál 19.605, nune’e rejistu foun iha rai-li’ur hamutuk 48, kompostu hosi mane 24 no feto 24, ne’ebé hafoin atualiza sai 605, kompostu hosi mane 503 no feto 102, nune’e eleitór atualizadu hamutuk 18.369, kompostu hosi mane 10.736 no feto 7.633.

Komunidade antusiazmu partisipa resensiamentu eleitorál

Durante atividade resensiamentu eleitorál no atualiza baze dadus, tantu iha rai-laran no rai-li’ur, STAE observa katak komunidade antusiazmu tebes partisipa tanba kartaun eleitorál  la’ós de’it utiliza ba vota, maibé trata dokumentu importante ruma.

“Komunidade antusiazmu tanba STAE promove edukasaun eleitorál no sívika hamutuk ho Komisaun Nasionál Eleisaun (CNE, sigla portugés) no hosi ami-nia observasaun no monitorizasaun hatudu rezultadu rasik no nota katak iha partisipasaun ne’ebé maka’as, maski iha fulan hirak liubá atendimentu ladún másimu tanba fatin balun aplika konfinamentu, maibé jeralmente la’o di’ak tanba kartaun eleitorál la’ós uza de’it ba vota maibé ba asuntu importante seluk,” Diretór Jerál orgaun eleitorál haktuir.

Notísia relevante: Ekipa resensiamentu eleitorál iha diáspora rejista votante 367  

Resensiamentu eleitorál no atualizasaun baze dadus, aleinde hala’o iha territóriu nasionál iha loron 01 outubru 2021, maibé hala’o iha Korea Súl, Portugal no Inglatera, nune’e resensiamentu eleitorál iha territóriu nasionál hahú iha 01 jullu 2021 no diaspora 01 outubru 2021 no sei ramata simultáneamente iha loron 14 janeiru 2022.

“Prosesu ne’e rasik sai hanesan atividade preparativu ne’ebé importante, sei la’o to’o iha loron 14 janeiru 2022,” Acilino Manuel Branco akresenta.

Atualiza dadus eleitór mate

Iha ámbitu resensiamentu eleitorál, ekipa atualiza mós dadus eleitór ne’ebé mate maibé naran sei nafatin iha baze dadus.

“Ekipa STAE iha terrenu halo koordenasaun ho autoridade lokál relasiona ho levantamentu dadus eleitór ne’ebé laiha ona no daudaun identifika hela iha baze dadus no seidauk klasifika, maibé dadus komesa tama hosi munisípiu balun, ne’ebé liuhosi relatóriu hatudu númeru boot liu iha munisípiu Dili no Covalima,” Diretór Jerál STAE informa.

Rekollamentu dadus eleitór ne’ebé laiha ona, hahú iha postu administrativu to’o aldeia, ekipa sei verifika dadus molok halo eleminasaun iha baze dadus rasik, ne’ebé durante ne’e eziste hela.

Parte seluk liga ho preparasaun iha terrenu, liuliu ho identifikasaun númeru sentru votasaun no estasaun votu sira identifikadu hotu no seluk sei halo preparasaun ekipamentu ne’ebé sei utiliza ba eleisaun.

Enkuantu, preparasaun lojístika liuliu materiál sira ba eleisaun nian atinje ona 70% no materiál sira balun to’o ona iha STAE hanesan kabina votu, materiál kesi urna, inklui ekipamentu ne’ebé sei uza iha sentru no estasaun votu, uniforme sira ba ofisiál STAE, no seluk tan.

Materiál sira hosi rai-li’ur to’o ona iha Timór no balun sei to’o tan iha tempu badak, ne’ebé iha janeiru 2022 falta de’it materiál importante hanesan tinta utiliza ba liman, ne’ebé ninia prosesu la’o hela, liuhosi aprovizionamentu United Nations Development Programme (UNDP) tanba presiza tinta ho kualidade.

“Governu prevee osan no UNDP mak prosesa ninia akizisaun, ne’ebé tuir planu tarde liu fin janeiru ka inísiu fevereiru to’o iha STAE nasionál,” Diretór Jerál STAE informa.

Revizaun regulamentu eleitorál

Preparasaun importante seluk , daudaun ne’e departamentu jurídiku STAE halo hela revizaun ba regulamentu sira, tanba foin lalais Prezidente Repúblika promulga alterasaun tolu importante, tanba ne’e atu tama ba implementasaun presiza regulariza liuhosi regulamentu ne’ebé ikus mai sei aprova hanesan dekretu Governu.

“Tuir planu iha fulan-novembru regulamentu sira  tenke ramata, hafoin hahú halo sosializasaun tanba importante kona-ba prosesu kandidatura ba Prezidente Repúblika, ne’ebé tenke sosializa ba públiku, nune’e bele hatene prosesu kandidatura ne’e rasik atu to’o loron ruma sidadaun sira ne’ebé iha interese konkorre eleisaun, pelu menus hatene ona ninia lalaok,”  Acilino Manuel Branco dehan.

Notísia relevante: PR promulga alterasaun dahuluk Lei Resensiamentu Eleitorál  

Preparasaun seluk, STAE introdús medida iha situasaun prevensaun COVID-19, ne’ebé kada ema bele ezerse direitu votu iha sentru votasaun sira, maibé garante nafatin seguransa ein termu prevensaun COVID-19, tanba ne’e maka daudaun ne’e STAE mós hala’o hela estudu kona-ba oinsá atubele organiza eleisaun iha situasuan pandemia nia laran, liuhosi kooperasaun ho UNDP no Asisténsia eleitorál demokrátika internasionál, ne’ebé kuaze konklui ona dokumentu ida hodi lori sai hanesan dokumentu referénsia hafoin ajusta iha regulamentu ne’ebé iha faze diskusaun.

“Tempu badak sei ajusta ba manuál formasaun, nune’e realiza formasaun ba ofisiál eleitorál ne’ebé aban-bainrua sei lidera sentru votasaun no estasaun votu, nune’e garante ema idaidak bele ezerse direitu votu ho seguru iha sentru votasaun sira,” Diretór Jerál STAE tenik.

Haree ba númeru eleitór ne’ebé sa’e maka’as no daudaun ne’e Timor-Leste sei aplika hela Estadu Emerjénsa, maka STAE sei buka mekanizmu espesífiku balun la’ós de’it jere sentru votasaun sira ho normál iha munisípiu no mós fatin seluk, maibé haree mekanizmu apropriadu hodi jere prosesu votasaun iha sentru kuarentena no sentru izolamentu sira, tanba lei fó direitu hanesan ba sidadaun hotu.

Nune’e mós, introdús sentru votasaun paralel, ne’ebé iha Dili sei koloka sentru votasaun tolu, entaun presiza regulariza atubele garante sentru ne’ebé eziste, tanba la’ós ema hotu atu ba vota iha sentru votasaun paralel tanba iha lei mensiona bainhira laiha posibilidade atu fila ba munisípiu, bele vota iha sentru votasaun paralel, maibé la’ós ema hotu.

Bainhira kondisaun ne’e mosu, eleitór tenke halo inskrisaun ba STAE no sei fó razaun justifikadu molok to’o loron 60 ba eleisaun, tanba lista sira  tenke tama ona iha sekretariadu, atu nune’e regulariza atu labele akontese duplikasaun dadus.

Jornalista : Antónia Gusmão

Editora      : Julia Chatarina

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!