iklan

NASIONÁL, COVID-19, DILI, HEADLINE, MUNISÍPIU, SAÚDE

Durante semana ida, ema na’in 18 mate ho COVID-19

Durante semana ida, ema na’in 18 mate ho COVID-19

Pesoál saúde-sira hala’o hela teste swab ba komunidade ne’ebé atu tama mai munisípiu Dili iha pontu entrada Kasnafar, segunda (06/09/21). Imajen Tatoli/António Gonçalves.

DILI, 06 setembru 2021 (TATOLI)—Semana kotuk, hahú hosi 30 agostu to’o 05 setembru 2021, Timor-Leste (TL) rejista ema na’in 18 mak mate ho COVID-19.

“Ita iha ona ema na’in 80 mak mate ho COVID-19 inklui na’in 18 ne’ebé ita rejista iha semana kotuk,” Dadus ne’e haktuir hosi epidemolójika liuhosi komunikadu ne’ebé Tatoli asesu, segunda ne’e.

Notísia relevante:COVID-19, mate rua no ativu 4.132

Hosi totál númeru ema mate ho COVID-19, iha ema adultu hamutuk na’in 77, no iha na’in 74 (96%) mak seidauk simu vasina, no tolu (3%) mak simu ona vasina.

Vasina kontra COVID-19 iha doze hamutuk 23.000 mak administra ona iha semana kotuk. To’o iha loron 05 setembru 2021, vasina COVID-19 nia doze primeiru hamutuk 395.506 mak administra ona, iha Timor-Leste, reprezenta 52,5% hosi populasaun ne’ebé elijível ho idade 18 ba leten.

To’o iha 05 fulan setembru 2021, ema hamutuk 209.779 mak simu ona sira nia doze  daruak ba vasina COVID-19 nian, iha Timor-Leste, reprezenta 27,8% hosi populasaun ne’ebé elijível ho idade 18 ba leten.

Sei konsidera ema ida simu ona vasina kompletu hasoru COVID-19, komesa hosi semana rua depois ema ne’e simu vasina COVID-19 nia doze daruak.

Ema sira ne’ebé mak simu ona vasina kompletu ho doze rua vasina COVID-19 nian, sira sei iha redusaun ba risku infeksaun COVID-19.

Bainhira ema ne’ebé simu ona vasina kompletu mak hetan COVID-19, provavelmente sira ne’e sei asintomátiku ou hetan infeksaun kma’an deit, maski sira ema idozu  ka iha komorbidade sira seluk.

Totál hosi vasina COVID-19 nia doze ne’ebé iha Timor-Leste, inklui fornesimentu vasina AstraZeneca iha futuru ne’ebé mak garantidu, ne’e sufisiente ona atu kompletamente fó vasina ba populasaun adultu hotu-hotu.

Agora dadauk hala’o hela esforsu, atu hetan vasina Pfizer nia doze ne’ebé mak bele administra ba labarik kiik sira ho idade 12-17.

Situasaun ho COVID-19 iha Timor-Leste ne’e atualmente nafatin grave tebes, no transmisaun komunitária akontese iha kada munisípiu, kauza kazu grave no mate ba iha ema sira ne’ebé mak seidauk simu vasina kompletamente.

Ema ne’ebé mak seidauk simu vasina kompletamente, ne’e iha risku a’as atu dezenvolve COVID-19 grave no presiza apoiu respiratóriu.

Sira mós iha risku a’as atu mate ho COVID-19. Ema ne’ebé seidauk simu vasina ne’e iha posibilidade bo’ot liu dala sanulu, atu mate ho COVID-19 kompara ho ema ne’ebé mak simu ona vasina kompletu. Vasinasaun ne’e efetivu tebes hodi prevene moras grave no mate hosi moras COVID-19.

Hasa’e kobertura vasina nian ho lalais iha populasaun-sira, ne’e mak estratejia ne’ebé di’ak hodi ajuda Timor-Leste atu fila fali ba normál liu hosi halo nasaun ida-ne’e seguru, hodi hapara restriksaun atuál ne’ebé mak implementa hela.

Konfinamentu domisiliáriu no serka sanitária ne’e ajuda redús transmisaun COVID-19 nian, liu hosi hamenus interasaun entre ema-sira, maibé ida-ne’e nesesáriu de’it ba tempu badak, até kobertura vasina nian iha populasaun-sira sufisiente ona, hodi bele fornese protesaun kontra kazu grave no ema mate.

Adultu hotu-hotu ne’ebé mak seidauk simu vasina, tenke ba simu lalais sira-nia doze dahuluk, bainhira posível.

Vasina nia doze daruak  ne’e nesesáriu tebes hodi fornese protesaun di’ak, liu-liu hodi kontra COVID-19 nia variante Delta.

Importante tebes atu hasa’e liu tan taxa vasinasaun nian ho rapida no urjente ba iha munisípiu-sira ne’ebé ho kobertura vasina nian sei mínimu, inklui Ainaro, Aileu, Ermera, Liquiça no Manufahi.

Identifika no izola sedu ema ne’ebé mak ho COVID-19 ne’e sei ajuda ita atu limita transmisaun kle’an no ema ne’ebé halo ona kontaktu besik ho kazu ida, tenke hela iha uma no halo teste ba COVID-19.

Ema ne’ebé ho sintoma hanesan kakorok moras, mear, inus be’en, lakon sentidu ba sabor ou horon, isin-manas ou susar dada-iis, tenke ba klinika saúde nian hodi halo tratamentu no tenke halo teste ba COVID-19.

Tratamentu ho kualidade ne’ebé di’ak bele hetan iha fasilidade tratamentu ba COVID-19 nian, ne’ebé mak fornese hosi Miniteriu Saúde, no maioria ema ne’ebé ho infesaun COVID-19 sei rekopera fali.

Ema balun ho COVID-19 bele izola a’an iha uma. Ema ne’ebé ho COVID-19 tenke halo tuir protokolu hodi izola a’an, atu proteje hasoru transmisaun COVID-19 nian ba ema seluk.

Jornalista: Felicidade Ximenes

Editór: Cipriano Colo

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!