iklan

EKONOMIA, HEADLINE

Ahi-Suar Manas Iha Fahi-Lebo Kauza Husi Gás Monoksida

Ahi-Suar Manas Iha Fahi-Lebo Kauza Husi Gás Monoksida

Ekipa IPG hala’o teste ho ekipamentu Carbon Monoxide Meter ba ahi-suar manas. Imajen/IPG.

DILI, 23 novembru 2019 (TATOLI) – Diretór Investigativu Jeolojia no Minerál Institutu Petróleu no Jeolojia (IPG, sigla portugés), Elias da Silva Cabral, hatete IPG konsege identifika tipu gás husi ahi-suar manas ne’ebé sai iha área Ermeta Boot, Aldeia Fatunisu, suku Fahi-Lebo, Postu Administrativu Bazartete, Munisípiu Liquiçá, kauza husi gás monoksida.

“Husi ami-nia rezultadu identifikasaun ba suar refere mak temperatura iha superfísie iha grau célcius 38, no ami identifika temperatura husi suar manas ne’ebé mak sai ho grau célcius 400. Suar manas ne’e akumula ho gás monoksida (CO) ho grau entre 160-180 ppm”, Diretór Elias afirma ba Tatoli hafoin lidera ekipa halo observasaun daruak ba ahi suar manas ne’e, ohin.

Ekipa IPG hala’o teste ho ekipamentu Carbon Monoxide Meter ba ahi-suar manas. Imajen/IPG.

Ekipa Jeolojia sira halo identifikasaun ba tipu gás husi ahi-suar manas ne’e liuhusi uza ekipamentu teste ho naran carbon monoxide meter.

Nune’e, nia dehan gás refere mosu iha rai-leten tanba natureza mós. “Gas monoksida ne’e mai husi materiál organiku hanesan planta ne’ebe uluk mate, depois akumula no depozitu iha kamada arjila ou arenitu nia laran, iha ambiente menus oxijéniu no hetan presaun temperatura ne’ebé aas até altera materiál sira ne’e sai gás”, esplika.

Diretór ne’e dehan gás refere, laiha iis no laiha kór ne’ebé ema la sente, maibé, kauza husi gás monoksida (CO) ne’e rasik fó perigu ba ema nia saúde.

“Perigozu tebes ba ema nia saúde no bele ameasa ema nia vida, liuliu ema nia kakutak ou bele mate”, alerta.

Sinál husi ema ne’ebé afeta husi gás refere mak hanesan; ulun moras, isin sai fraku, oin halai, laran sa’e no muta, dada iis ladi’ak, bele haree rai la moos, no lahatene nia aan.

“Ho ida ne’e, ami husu para komunidade iha área refere labele besik iha fatin manifestasaun”, sujere.

Diretór Elias husu ba abitante sira atu labele pániku no tauk tanba laiha impaktu atu rai halai ka hamosu vulkanu (gunung berapi).

IPG mós rekolla informasaun husi abitante katak suar manas ne’ebé mosu iha suku Fahi-Lebo ne’e akontese iha 30 outubru 2019, maizumenus tuku 03.00 loraik.

Entertantu, suhar manas refere tuir informasaun abitante sira katak la’ós foin akontese dahuluk, maibé iha 1985 mós akontese ona iha área refere ho distánsia husi fatin agora kuaze kilómetru 4, besik estrada Dili bá Ermera nian.

Notísia relevante : IPG Husu Abitante Fahi-Lebo Hadook Aan Husi Fatin Suar Manas Sai

Jornalista : Florencio Miranda Ximenes
Editora : Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!