iklan

NASIONÁL, EKONOMIA, DILI, MUNISÍPIU

KFF Asina Memorandu Ho ETO Halo Konservasaun ba Ai-Parapa

KFF Asina Memorandu Ho ETO Halo Konservasaun ba Ai-Parapa

Peskizadór KFF, Alito Rosa, ko'alia hela iha selebrasaun loron mundiál biodiversidade ne’ebé selebra iha Hera ho kuda Ai-Parapa. Foto/KFF.

DILI, (TATOLI) – Organizasaun Naun Governamentál (ONG) Konservasaun Flora no Fauna (KFF) asina memorandu ho kompañia Eto Moving Energy iha loron mundiál biodiversidade ne’ebé monu iha 22 maiu atu konserva Ai-Parapa iha parte Hera nian.

Peskizadór KFF, Alito Rosa, hatete aleinde asina akordu iha mós planu atu halo ekoturizmu Ai-Parapa iha fatin ne’e tanba bele aumenta nia valór.

“Bele fó benefísiu ba abitante sira ne’ebé hela besik iha ne’ebá (área Hera) tanba bainhira ita kria ekoturizmu, rezidente sira bele fa’an sasán iha laran, maibé sasán ne’ebé labele fó impaktu ba ambiente no liuhusi buat sira ne’e komunidade ne’ebé hela besik área tasi bele hetan rendimentu, la’ós barak mas bele hetan netik lukru ruma”, Alito hatete bainhira dada lia ho Tatoli iha Peace Coffee, ohin.

Sobre ekoturizmu tuir planu sei halo iha tinan ne’e no fundu sei apoiu husi empreza ETO rasik.

Graduadu Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) ne’e hatutan daudaun ne’e abitante barak mak depende ba Ai-Parapa tanba sira buka karakól iha laran hodi bá fa’an fali no kada bikan ida kusta centavu 50.

Atividade kuda Ai-Parapa iha Hera. Foto/KFF.

“Maibé problema uitoan mak mangrove (parapa) ne’e mihis entaun fó impaktu ba karakól tanba karakól mangrove ne’e tenke moris iha floresta Ai-Parapa nian, se laiha entaun labele moris”.

Iha parte seluk KFF komemora loron internasionál biodiversidade hodi kuda ai-parapa hamutuk 1200, suporta husi ETO.

“Biodiversidade iha Timór en jerál iha poténsia boot liuliu ba animál ne’ebé endémiku, só moris de’it iha Timór ne’e barak liu, espésie manu ne’ebé moris de’it iha Timór 33, balun moris iha floresta Ai-Parapa, maibé espésie manu en jerál ne’e kuaze 200 resin. Iha mós mamíferu (mamalia-iha lia-indonézia), reptil, anfíbiu, no buat barak”.

Alito relata abitante sira hela besik kosteira ne’ebé halo destruisaun ba Ai-Parapa sei ho volume ki’ik mas impaktu husi dezenvolvimentu maka maka’as hanesan halo estrada.

“Ita ke’e foho fó impaktu ba mangrove, aleinde ne’e tasi-laran iha du’ut-tasi, korál no rai sira ne’e bá halo sendimentasaun iha tasi-laran, entaun bele hamate du’ut-tasi ho ahu-ruin hanesan iha tempu udan lori rai bá tasi nune’e fó impaktu. Dalan ne’ebé mak ami koko atu redús volume estragu ne’e mak kuda filafali área ne’ebé iha no liuhusi sosializa, eduka estudante no ko’alia ho abitante hela besik para proteje sira-nia ambiente liuliu mangrove”.

Alito komenta Timor-Leste iha nia biodiversidade aas no husu atu hamenus estragu ba ambiente liuliu kasa animál, tesi-ai, ke’e foho lolon no lalika buka lukru maka’as liu mas tende tetu atu labele buka de’it benefísu, tetu mós risku ba komunidade.

Jornalista: Maria Auxiliadora

Editora: Rita Almeida

iklan
iklan

One Comment

  1. los duni ai parapa ne’e fo inportansia mos ema no ekologia ne’ebe moris iha ai parapa nia okos

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!