Filme A[R]MANDA haktuir istória dignifika feto liuhosi barlake

DILI, 21 jullu 2021 (TATOLI)—Filme A[R]MANDA ne’ebé prodús hosi Timor-oan no autór sira mesak Timor-oan ne’e haktuir istória kona-ba digfinika feto Timor-Leste liuhosi barlake ne’ebé involve fetosan-umane hodi hafolin feto Maromak sira.

Romansista, Eskritora Testu no Autora filme A[R]MANDA, Eufrasia Monteiro Vieira, hateten filme ne’e ninia tópiku prinsipál foti kultura no tradisaun fetosan-umane, violénsia doméstika hasoru feto nomós reflesaun kona-ba fé (fiar) ema ida-nian ba Maromak.

Notísia Relevante: United Picture Lansa Filme Domin A[R]MANDA

“Iha filme ne’e ha’u rasik sai autora. Ha’u halimar hanesan Armanda. Filme ne’e istória halai liubá feto kona-ba barlake, belis, hosi tradisaun no kultura ne’ebé ita-nia bei’ala sira halo hanesan simbólu família rua ne’e atu tuur hamutuk sai família ida. Maibé hosi barlake ka belis ne’e sai hanesan feto nia folin, entaun iha parte seluk ita la sente katak liuhosi barlake ne’e bele afeta ba mane nia hanoin ba feto. Katak, feto ne’e mane nian ona tanba hola kotu ona. Entaun, mane hanoin halo konforme nia hakarak de’it,” Eufrasia Monteiro Vieira ba Agência Tatoli iha Salaun São José Katedral, Dili, tersa ne’e.

Liuhosi filme ne’e, nia dehan, fó mensajen ba públiku katak bele mantein nafatin ho kultura ne’ebé bei’ala sira hosik hela maibé tenke uza ho di’ak, katak feto ho mane moris hamutuk atu kompleta malu la’ós konsidera hanesan sasán ne’ebé sosa kotu hodi uza tuir nia hakarak no hamosu violénsia domestika hasoru feto.

Nune’e m’os, iha filme ne’e bainhira A[R]MANDA hansaen feto ne’ebé moris iha sofrementu nia-laran tanba barlake nia hahalok. A[R]MANDA antes ne’e hanesan ema ida-ne’ebé laiha relijiaun no la fiar Maromak entaun to’o ikus nia hetan terus, nia buka dalan oinsá nia hakbesik nia aan ba Maromak.

“Iha filme ne’e, tanba halai ba istória barlake, ha’u mós servisu hamutuk ho realizadór (sutradara) Indonézia nia mai atu halo filme ne’e. Entaun, nia mós sente katak ha’u bele sai autora ba filme ARMANDA, entaun ha’u mak sai autora ba filme ne’e. Filme ne’e ha’u rasik mak sai realizadór mak hakerek nia testu,” nia dehan.

Iha filme ne’e nia rasik mak sai produtora no ekipa maioria hosi Rádio Televizaun Timor-Leste (RTTL). Autór ba filme sira-ne’e mesak timor-oan hotu no halimar ho voluntáriu, tanba autór sira laiha koñesimentu ba sinematografia.

“Entaun, foufoun mai realizadór (sutradara) halo semináriu ba funsionáriu ka jornalista-sira iha Rádiu Televizaun Timor-Leste (RTTL) halo mídia broadcasting sinematografia. Iha semana ida hanesan ne’e fó treinu kona-ba halo filme ne’e. Entaun, halai ba sinematografia, ha’u sente orgullu tebes tanba foin dahuluk halo filme iha Timor-Leste ho topiku tradisionál 100% no timor-oan mak halo, sente kontente tebes,” nia dehan.

Nia sente orgullu tanba sira-nia pasiensia no inisiativu atu aprende hamutuk realiza filme ida-ne’e, hatudu ba ema katak Timor-Leste iha mídia ne’ebé bele prodús filme ho kualidade ho di’ak.

Patrosinadór ba filme ne’e, nia rasik ho nia kaben no Governu ajuda fó lisensa hodi halo filme no ajuda lojistika de’it.

“Esperansa ba oin, ha’u-nia planu ba futuru hakarak halai liubá realizadór (sutradara) no ami iha planu atu halo filme fali no futuru halo fali filme ba komérsiu. Ha’u hakarak, la presiza ha’u mak sai autora maibé ha’u fó oportunidade bá labarik sira-ne’ebé iha talentu action ne’e hodi involve,” nia dehan.

Turi planu, nia dehan, filme A[R]MANDA ne’e sei lori no tuir festival filme iha Europa tanba filme ne’e iha kualidade.

“Kona-ba filme ne’e ha’u kontente tanba bainhira halo realizasaun, tanba nia background ne’e pintura, model, no kanta. Hakerek ne’e depende ba múzika ne’ebé ha’u kanta maibé ha’u halai liubá sinematografia. Tanba ha’u gosta hakerek no buat ne’ebé ha’u hakerek, ha’u bele iha oprtunidade fakar ba istória no halo senáriu ba filme,” nia dehan.

Nia dehan, fatin sira-ne’ebé hodi hasai imajen ba filme ne’e mak hasai iha Dili, Liquisa, Manatuto, Vemase nomós iha Camea.

Filme A[R]MANDA ne’e, tuir planu sei lansa ohin no iha lansamentu ne’e sei partisipa hosi Ministru Turizmu, Eis Ministru Turizmu, no seluk tan.

Realizadóra no Autora Filme A[R]MANDA ne’e nia naran Eufrásia Maria Viera, moris iha Dili iha 21 jullu 1985, hosi Lautém, kaben na’in no kaben ho Carlos Carreira, iha oan na’in-tolu (3) mak Mariniella Vieira, Noah Vieira no Romeo Vieria Carreira.

Jornalista : Arminda Fonseca

Editór      : Cancio Ximenes