
DILI, 22 outubru 2020 (TATOLI)–Embaxador União Europeia ba Timor-Leste, Andrew Jacobs, no Diretór Ezekutivu “Centro de Estudos para a Paz e Dezenvolvimento (CEPAD)”, João Boavida, ohin, asina akordu ba inisiativa “Reforsa Akontabilidade Governu nian ba Covid-19 liuhosi Promove Liberdade no Asesu ba Informasaun iha Timor-Leste” iha edifisiu CEPAD Bidau, Akadiru-Hun, Dili.
“Haree ba situasaun atuál iha Timor-Leste tan ne’e Uniaun Europeia ho CEPAD iha tempu atu promove edukasaun sivika ba sidadaun sira atu nune’e bele ezerse sira-nia diretu kontituisionál hodi buka hatene ka husu kona-ba rekursu no buat sira-ne’ebé ita-nia Governu ohin loron iha,” dehan Diretór CEPAD, ba jornalista sira hafoin serimónia asina kontratu entre Uniaun Europea ho CEPAD Kuluhun, Dili, kinta ne’e.
Nia hatutan, CEPAD sei organiza no halo kampaña atu fahe informasaun ba públiku liuhosi televizaun nasionál kona-ba direitu sidadaun nian atu asesu ba informasaun ne’ebé lo’os hanesan xave ida hodi promove direitu umanu durante COVID-19.
Aleinde ida-ne’e, nia hateten, sei fo treinamentu ba servidór públiku sira ne’ebé selesionadu iha nivel munisipiu atu hasae sira-nia kapasidade kona-ba obrigasaun no prosedura ne’ebé iha atu hatán ba informasaun ne’ebé mak sidadaun sira husu.
Tanba ne’e, nia husu ba organizasaun sosiedade sivil sira atu buka hatene benefísiu ne’ebé populasaun sira bele hetan bainhira ezerse sira-nia diretu ba informasaun ba sira-nia moris di’ak. Ho intensaun, nia dehan, atu populasaun bele involve ativamentu iha prosesu ba hakotu desizaun Governu nian hodi hatán ba pademia COVID-19, hodi ejize servisu no atendementu bázika ne’ebé sira atu hetan. Nune’e, populasaun sira sei la husik liu abuzu no transparansia laek iha jestaun ba medida no osan Estadu Emerjensia nian.
Entretantu, Embaxadór Uniaun Europeia ba Timor-Leste, Andrew Jacobs, hateten inisitiva ida ho objetivu atu hasa’e populasaun nia koñesimeñtu kona-ba sira-nia direitu atu asesu ba informasaun liuliu kona-ba COVID-19. Atividade ida-ne’e, nia dehan, sei halo to’o tinan rua (2) liuhosi fundu uniaun europeia hodi apoiu projetu sira ba iha área direitu umanu liberdade fundamentál no demokrasia .
Nia hateten, Timor-Leste hasoru hela situasaun krize ida mak pandemia COVID-19 ne’ebé sai dezafiu no efetividade hodi ezerse no proteje direitu umanu no teste bo’ot ida ba funsionamentu demokrasia. Uniaun Europeia kontente tebes hodi suporta inisiativa ida-ne’e, atu nune’e bele promove liberdade asesu ba informasaun iha Timor-Leste.
“Union Europeia orgullu hamriik hamutuk ho CEPAD (Timor-Leste) atu hasa’e koñesimentu no kapasidade ba sidadaun no liuliu ba inan-feton sira atu asesu ba informasaun kona-ba COVID-19. No, fiskaliza polítika públika sira hanesan xave ida hodi hatuur direitu umanu iha fatin ne’ebé loos no konsolida demokrasia,” nia hateten.
Ho inisiativa ida-ne’e Uniaun Europeia fó apoiu ho osan mantante $700.000 (aprprox. 590. 000 euro) ho asaun esterna Uniaun Europeia nian atu suporta ba iha área direitu umanu, liberdade fundamentál no Demokrasia iha Nasaun non-EU (non EU contries) atu nune’e bele suporta sosiedade sivil sira atu sai ajente no mudansa ida efetivu hodi promove Direitu Umanu.
CEPAD sei servisu hamutuk ho Judicial System Monitiring Programme (JSMP), atu promove sistema Justisa ba Feto no Komunidade ho marzinalizadu partikularmente iha Munisipiu Baucau, Oé-Cusse no Suai, no iha mós parseiru seluk mak ARCOIRIS hamutuk sei fó treinamentu ba menbru LGBTIQ+ no sei distribui mós hahan no fasilidade saúde ba familia LGBTIQ+, atu redu impaktu ekonomia hosi COVID-19.
Jornalista: Osória Marques
Editór: Cancio Ximenes