iklan

EKONOMIA, HEADLINE

MAP sei Apoia Fahi ba Komunidade atu Hakiak Fali

MAP sei Apoia Fahi ba Komunidade atu Hakiak Fali

Ministru Agrikultura no Peska (MAP), Joaquim José Gusmao dos Reis Martins. Imajen/ Jogerjo Guterres.

DILI, 16 dezembru 2019 (TATOLI) – Ministériu Agrikultura no Peska (MAP) sei apoia fahi ba komunidade sira ne’ebé maka nia fahi mate tiha ona atubele hakiak filafali.

Apoiu hosi ministériu ne’e sei halo tanba durante Peste Suína Afrikana (ASF, sigla inglés) akontese iha Timor-Leste hodi hamate komunidade sira-nia animál (fahi) ne’e.

“Ita iha polítika fahe fahi ba komunidade sira atu hakiak filafali maski fahi mate barak ona tanba moras ASF, maibé tenke observa uluk situasaun iha Timor-Leste”, Ministru Agrikultura no Peska, Joaquim José Gusmão dos Reis Martins, ba Ajénsia TATOLI iha nia serbisu fatin, ohin.

Hodi dehan ministériu nia polítika atu ajuda fahi ba komunidade sira, maibé sei halo mós peskiza ida atu hatene loloos moras ASF iha territóriu hotu ona ka seidauk.

“Ita tenke akompaña situasaun, ministériu iha polítika atu fahe fali fahi-oan sira atu fó komunidade atu hakiak”, dehan tan.

Nune’e, ministériu sei halo peskiza iha parte norte nian tanba fahi barak mate iha ne’ebá, bainhira moras fahi laiha ona hafoin ministériu fó apoiu, tanba ta’uk moras bele hada’et.

Tuir observasaun fízika husi ekipa task force husi liña ministeriál katak Peste Suína Afrikana hahú menus ona hafoin hamate fahi rihun 16 iha territóriu Timor-Leste hahú husi jullu to’o novembru ne’e.

“Ami-nia ekipa observa katak moras ASF ne’e agora tun tiha ona, tékniku sira mós ha’u orienta atu atualiza dadus epidemic para ha’u haree nia persentajen númeru ne’e hira, tun ba hira ona?”, Diretór Jerál Pekuária no Veterinária MAP Domingos Gusmão ba TATOLI iha knaar fatin Komoro, foin lalais ne’e.

Tanba ne’e, daudaun tékniku husi ekipa task force rekolla hela dadus, atubele haree totál hira mak fahi aumenta mate iha fulan ne’e (dezembru) ho nia porsentu tuun ka sa’e, no lakon ekonomikamente husi populasaun nian mak foin bele públika.

Domingos Gusmão adianta moras ASF ne’e jeralmente kona de’it ba fahi sira ne’ebé na’in husik de’it la’o livre, tanba ne’e fasil hada’et lalais tanba deskonfia virus ne’e mai husi hahán importasaun hanesan na’an-fahi kalén sira no sosis husi rai-li’ur.

Ekipa Task force ne’e kompostu husi AIFAESA, Alfándega, Kuarentena, Polísia Unidade Fronteira, Polísia Imigrasaun ne’ebé esforsu hamutuk hodi elimina Peste Suína Afrikana ne’e.

“Ami identifika hela no fahi mate hira no fó lakon ba ekonomikamente povu nian atu tau iha planu atubele apoia iha tinan 2020”, informa tan.

Hatán ba previzaun moras ASF ne’e hotu, Diretór Jerál ne’e salienta liuhusi estudu labele, susar halo previzaun tempu elimina ka virus hotu iha sá loron tanba virus ne’e mantén, kuandu iha mudansa klimátika ka klima manas, virus ne’e bele moris derrepente.

MAP hamutuk ho Banku Aziátiku Dezenvolvimentu (ADB, sigla inglés), Food and Agriculture Organization (FAO) no Banku Mundiál halo hela peskiza ida adekuada.

“Liuliu peritu sira atu identifika, da’et hahú oinsá no hatún ninian infesaun ne’e halo oinsá, sei iha estudu nia laran”, dehan.

MAP hetan apoia husi ADB kontrata ona espesialista moras fahi husi Filipina hodi hala’o estudu ho Organizasaun Saúde Animál Mundiál (OIE) atubele elimina virus ASF ne’e

Notísia relevante : Fahi 1.664 Mate Afeta Tebes ba Ekonomia Munisípiu Lautem

Jornalista : Zezito Silva

Editora : Maria Auxiliadora

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!