OÉ-CUSSE, 13 dezembru 2019 (TATOLI)-Xefe Suku Lifau, Postu Administrativu Pante Makasar, Rejiaun Autónomu Espesiál Oé-Cússe (RAEOA), Crisanto Colo,preokupa ho lei justisa tradisionál no kostumeiru ne’ebé la funsiona ho di’ak iha sosiadade nia leet hodi hahú hamihis dadauk valór tara-bandu sira.
Autoridade lokál hosi RAEOA ne’e, hato’o ninia preokupasaun ba Jornalista Ajénsia TATOLI, bainhira partisipa programa konsulta públika kona-ba lei justisa tradisionál no kostumeiru, ne’ebé realiza hosi Ministériu Reforma Lejizlativa no Asuntu Parlamentár (MRLAP) iha salaun Administrasaun Oé-Cusse kinta (12/12).
Notísia Relevante:Governu Prepara Lei Justisa Tradisionál ho Kualidade
Valór tara-bandu sira ejiste hodi resolve problema sosiál no kazu sívil sira dezde Kolonialismu Portugés nia ukun durante tinan 450 nia laran no tinan 24 okupasaun Indonézia iha Timor-Leste.
“Ha’u hanoin kona ba tara-bandu iha suku Lifau, hahú hosi kedas bei-ala sira to’o ohin loron, maibé dalaruma la iha ona folin, tanba sosiedade sívil no NGO oioin influénsia komunidade kona-ba lei no direitu oioin,”Nia kestiona.
Notísia Relevante:Atividade Tara-Bandu Hamatak Ambiente Florestál
Tuir Crisanto Colo, katak dala barak lia-na’in no autoridade lokál sira uja lei justisa tradisionál hodi tesi-lia bainhira mosu konflitu iha sosiadade nia leet. Maibé akontese oras ne’e komunidade rasik la kumpre desizaun ne’e rasik hodi prefere prosesa sira-nia kazu tuir dalan legál sira iha Tribunál.
Lei tara-bandu sira laiha ona forsa atu obriga sidadaun sira hodi kumpre. tanba ne’e, Nia garante ho polítika Governu da-ualu liuhosi MRLAP atu sinkroniza no legaliza lei tradisionál ne’e sei apoiu resolve ona kazu pendente sira iha Tribunál.
Notísia Relevante:Komunidade Turiskai Realiza Tara Bandu Hodi Hametin Unidade
“Hau hanoin ita aplika sansaun mak liu sira nia kapasidade mak ikus mai sira keisa fila fali mai iha Polisia loke fali prosesu foun no autoridade lokal mak sai fali vitima”, afirma nia.
Iha biban seluk, Xefe Suku Bene Ufe, Marcos Memi, durante ne’e uja lei tara-bandu hodi proteje ai-horis no fatin protejida sira.
Jornalista : Domingos Piedade Freitas
Editór : Francisco Simões