DILI, (TATOLI) – Sekretáriu Estadu Juventude no Traballu (SEJT), Nívio Leite Magalhães, klarifika kandidatu traballadór ho inisiál MM ida lakonsege hala’o viajen bá Austrália horisehik, hodi serbisu iha país refere liuhusi programa seasonal worker tanba hetan kesurupan ka lakonsiente iha aviaun Airnorth laran.
“Hakarak hato’o katak loos duni iha kandidatu traballadór ida ne’ebé tuir planu halo viajen horisehik hamutuk ho nia kolega 23 atu bá serbisu iha Austrália, maibé kandidatu ne’e iha problema balun ne’ebé akontese iha avian laran”, Nívio hatete iha Kaikoli, ohin.
Governante ne’e hatutan: “Traballadór ne’e hakilar depois nia loke sintu ne’ebé uza nomós ko’alia ka halo lian maka’as hasoru pramugari sira, tanba ne’e mak nia labele halo viajen bá Austrália, autoridade portu serbisu hamutuk ho Polísia mak hatún”.
Kandidatu ne’e tuir teste iha 2016 no tama ba sistema ida naran work ready pool ne’ebé signifika prontu kualkér tempu bainhira empreza sira presiza maka foin bele tuir tan selesaun ida hodi bá serbisu iha Austrália. Rekrutamentu ne’e halo iha 2016 husi departamentu empregu esteriór.
“Selesaun nia tuir hotu hanesan dokumentu nomós fíziku nian. Nia pasa ho valór B iha teste fíziku nian, hatudu katak prosesu hotu nia tuir no liu selesaun ne’ebé iha no hahú iha outubru 2016 tuir kursu lia-inglés iha LELI to’o remata, nune’e bele prepara aan didi’ak bele bá tuir programa ida ne’e no antes bá, nia tuir teste iha Cindranita no nia rezultadu di’ak katak nia saúde di’ak no prienxe kritéria atu serbisu iha Austrália”.
Tanba mosu akontesimentu iha aviaun Airnorth horisehik ba kandidatu traballadór MM ne’ebé kansela nia viajen tanba lahatene tuir aan ho saida mak nia hasoru maka SEJT bolu ona nia hodi rona nia nomós simu relatóriu Polísia nian sobre kestaun ne’e tanba parte seguransa mak bá hatún nia husi aviaun laran.
“Husi diskusaun ne’ebé halo ho MM, nia lahatene kona-ba akontesimentu horisehik to’o nia bá iha fatin imigrasaun nian. Informasaun ne’ebé ami rekolla husi Polísia Imigrasaun no pasajeiru katak MM hetan kesurupan, tanba ne’e mak ami atu buka hatene kona-ba istória pasadu karik ida ne’e akontese durante iha nia moris. Ami husu laiha moras ruma kona MM, buat ne’ebé hato’o katak tuir kultura nian buat balun presiza haloos, maibé tuir sientífiku MM presiza bá chek up hodi bele hatene loloos kauza husi akontesimentu horisehik”.
Ho akontesementu ne’e, tempu badak SEJT buka solusaun, halo ligasaun ho Ospitál Nasionál Guido Valadares atu MM bele konsulta saúde nomós moras ruma karik halo tratamentu. Nune’e iha programe ne’e SEJT sei konsidera atu halo teste ba saúde mentál ba kandidatu traballadór sira hotu.
“Atubele haree mós kandidatu ida nia saúde di’ak la’ós fíziku de’it, maibé psikolójikamente mós di’ak, nune’e bainhira bá Austrália bele hala’o knaar ho di’ak”.
Iha okazisaun ne’e SEJT husu ba públiku atu labele fahe informasaun ne’ebé laloos tanba ida ne’e bele fó implikasaun ne’ebé ladi’ak ba kandidatu ne’ebé uluk estuda iha Indonézia ne’e atu labele aumenta todan ba nia.
“SEJT iha kompromisu atu fó solusaun ba problema sira ne’ebé iha, tanba ne’e husu atu públiku iha facebook ka iha mídia saida de’it bele rona mós klarifikasaun husi parte SEJT nian”.
Nívio relata informasaun ne’ebé iha MM tuur hasai sigarru maibé lafuma no loke sintu depois ba mosu ka mosa (pramugari) hodi hakilar hakarak tuun no nia rasik lahatene ida mas hakfodak bainhira nia to’o iha Polísia Imigrasaun nia fatin.
“Tanba ne’e mak iha pre departure briefing ba traballadór ne’ebé atu sai ba liur, ami mós sei hatete ba sira atu sa’e aviaun ne’e labele fuma, tenke kesi sintu, tenke fó atensaun ba ema bainhira esplika kona-ba uza ekipamentu nune’e mós hakmatek, labele halo barullu ka hakilar iha aviaun laran.
Jornalista: Maria Auxiliadora
Editora: Rita Almeida
