iklan

NASIONÁL, EKONOMIA, DILI

Sirkulasaun Sentavu Iha Timor-Leste Hamutuk Millaun 16

Sirkulasaun Sentavu Iha Timor-Leste Hamutuk Millaun 16

Governadór BCTL, Abraão de Vasconselhos. Imajen Tatoli/António Gonçalves

DILI, (TATOLI) – Governadór Banku Sentrál Timor-Leste (BSTL), Abraão de Vasconselos informa moeda sentavu ne’ebé daudaun ne’e sirkula iha Timor-Leste hamutuk liu dólar millaun 16 no introdusaun koin sentavu ne’e atu fasilita tranzasaun ekonomia.

Governadór hatete ho introdusaun koin hanesan sentavu 100, BSTL intesionalmente hakarak retira osan tahan (nota) dólar ida (USD 1) dezde 2013 no moeda dólar ida ne’ebé tama iha Banku Sentrál sei lasai filafali.

“Ne’e para haruka filafali ba iha Banku Amérika, ida ne’e sei akontese ho dólar lima bainhira ita hahú introdús sentavu 200, gradualmente Banku Sentrál sei hamenus sirkulasaun cinco dólar, um dólar mós hanesan. Tuir dadus mais millaun tolu notas um dólar mak sei iha sirkulasaun”, Abraão hatete iha Avenida Bispo de Madeiros, Dili, ohin.

Sobre moeda sentavu nia durasaun relativamente naruk no halo produsaun dalaida de’it no kada koin ida nia kustu ba produsaun menus dook tebes husi nia valór parsiál signifika kustu para atu prodús sentavu 200 ki’ik tebes kompara ho bainhira introdús sentavu 200 iha sirkulasaun.

Sobre kustu atu importa no repatria osan sentavu depende ba montante ne’ebé importa. “Ezemplu iha importasaun resente kuaze mais de 90 mil dólares mak Banku Sentrál tenke selu, hatama mai no repatria mas ne’e depende nesesidade banku kuandu importa. Banhira importa dalaida ida ne’e kustu ida boot tebes no tinan ida nia kustu atu jere de’it ita-nia moeda mais de um milhão de dólar”.

Kustu sira ne’e ba halo deteta osan falsu ka la’e bainhira banku sira halo depózitu no prepara packing atu haruka filafali nota sira ne’ebé ladi’ak nune’e halo kustu ne’ebé mak boot tebes.

Abraão esplika sobre osan koin banku introdús ona maibé daudaun ne’e seidauk iha planu atu iha moeda rasik, tuir lei orgánika BSTL nian deskreve sobre introdusaun moeda nasionál, banhira seidauk iha osan rasik BSTL bele prodús de’it mak koin no labele introdús hanesan notas Timór-nian.

“Bainhira ita seidauk iha ita-nia moeda rasik ita sei laiha osan tahan (notas). Banku Sentrál seidauk iha planu atu introdús ka implementa moeda nasionál ida”.

Introdusaun koin sentavu atu fasilita tranzasaun  ekonomia no stock ba kualkér denominasaun husi koin sentavu sufisiente atu fasilita tranzasaun iha ekonomia rai-laran no tuir dadus ne’ebé iha demand ba denominasaun hanesan sentavu 100, 50, 25 ne’e mak relativamente aas tebes.

“Loroloron Banku Sentrál fó fasilidade hanesan troka ba públiku, no banku komersiál mós hanesan. Inklui hotu estudu ne’e nia durasaun tempu koin ne’e bele bertahan iha sirkulasaun”.

BSTL introdús uluk ona koin hanesan sentavu ida, lima, sanulu, 25, 50, 100 no iha setembru ne’e sei introdús  tan sentavu 200 ne’ebé nia valór hanesan ho dólar rua.

Jornalista: Maria Auxiliadora

Editora: Rita Almeida

iklan
iklan

Leave a Reply

iklan
error: Content is protected !!